ΤΟ ΕΡΓΟ

Το έργο εμπλουτίζει και βελτιώνει το ομώνυμο έργο που εντάχθηκε στο Κύρτου Πλέγματα. Οι πληροφορίες οργανώνονται γύρω απο δύο άξονες: πρώτον, τους εμπόρους και τις μετακινήσεις τους και δεύτερον τα προϊόντα και τη διακίνησή τους• ανάλογη δομή έχει και ο μηχανισμός αναζήτησης της εφαρμογής.

Ο όρος «ελληνόφωνος» δεν προσλαμβάνει στο συγκεκριμένο έργο εθνικό περιεχόμενο. Το Βυζάντιο ήταν πολυεθνική αυτοκρατορία, στην οποία διαφορετικές ομάδες και διαφορετικοί λαοί συμβίωναν κάτω από την εξουσία του αυτοκράτορα. Ο όρος «ελληνόφωνοι» χρησιμοποιείται επομένως συμβατικά, για να δηλώσει τους εγκατεστημένους στα εδάφη της αυτοκρατορίας, οι οποίοι είχαν την ελληνική ως κύρια, αλλά όχι υποχρεωτικά αποκλειστική, γλώσσα επικοινωνίας. Δεν συμπεριελήφθησαν στη βάση ξένοι έμποροι που διαβίωναν για μικρότερες ή μεγαλύτερες περιόδους στο Βυζάντιο, όπως συνέβη κυρίως με δυτικούς εμπόρους και αυτό παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς γνώριζαν, τουλάχιστον στοιχειωδώς, τη δημώδη μεσαιωνική ελληνική προκειμένου να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους.

Οι πηγές που αξιοποιήθηκαν ήταν ποικίλες. Για τη μεσοβυζαντινή περίοδο χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ιστοριογραφικά και αγιολογικά κείμενα, καθώς και χρονογραφίες. Οι πηγές αυτές παρουσιάζουν το μειονέκτημα ότι οι πληροφορίες που παρέχουν σχετικά με εμπορικά δίκτυα είναι, εκτός εξαιρέσεων, τυχαίες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ίδιος ο έμπορος δεν αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος για τον συγγραφέα. Από την ύστερη βυζαντινή περίοδο, ιδιαίτερα τον 14ο και τον 15ο αι., αξιοποιήθηκαν διαφορετικής φύσης πηγές, όπως οι σωζόμενες αποφάσεις του πατριαρχικού δικαστηρίου στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες αφορούσαν συχνά σε διαφορές οικονομικής φύσης μεταξύ εμπόρων, ιδιωτικά δικαιοπρακτικά έγγραφα, λογιστικά κατάστιχα. Τα πλεονεκτήματα των συγκεκριμένων πηγών σε σχέση με  αυτές της προηγούμενης περιόδου είναι σαφή, καθώς στόχος τους είναι η ακριβής καταχώριση εμπορικών συναλλαγών. Φυσικά, η αποδελτίωση των πηγών κάθε άλλο παρά ενδελεχής ήταν. Η βάση έχει δυναμικό χαρακτήρα και μεγάλα περιθώρια εμπλουτισμού.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Υπεύθυνη ερευνήτρια: Μαρία Γερολυμάτου, Διευθύντρια Ερευνών ΙΙΕ/ΕΙΕ

Εξωτερικός συνεργάτης: Μαρίλια Λυκάκη, Βυζαντινολόγος Ιστορικός